Wiccan Rede * Autumn 1981 by Merlin Sythove
Het Pentakel, een direkte vertaling van ‘The Pentacle’, is het instrument van het element Aarde, en als zodanig eigenlijk het eerste instrument dat je zou moeten maken.
In het vorige artikel over de Athame is al gesproken over het woord ‘wapen’ als een aanduiding voor de rituele instrumenten. In het geval van de Athame is verwarring nog mogelijk, maar het Pentakel kan je met de beste wil van de wereld niet meer als een echt wapen beschouwen. Het Pentakel is ons kontaktpunt met de aarde, en met het element Aarde, in alle rituele werk.
De vier elementen, aarde, water, lucht en vuur, vormen een fascinerende studie op zich, met praktische toepassingen in vrijwel alle dagelijkse zaken. Het systeem van de vier elementen is een ordeningsprincipe, een schema, waarmee je de wereld kunt ordenen en begrijpen. Onze aardse, fysieke wereld, hoort uiteraard bij het element aarde, samen met ons fysieke lichaam en alle andere stoffelijke zaken. De andere werelden, de etherische, astrale & spirituele wereld, kunnen we bij de andere drie elementen onderbrengen: water – etherisch; lucht – astraal; vuur – spiritueel.
Als we op aarde de dingen verder willen onderverdelen, dan zullen we een fijnere indeling nodig hebben, en deze kunnen we krijgen door het element Aarde weer onder te verdelen in een ‘vurig-aarde’, een ‘luchtig-Aarde’, enzovoorts. We kunnen dan bijvoorbeeld de vier aggregatietoestanden van materie benoemen: vaste stof hoort bij het aarde-element (van Aarde), vloeistof hoort bij water, gas bij lucht, en energie (warmte, licht, elektriciteit enz) hoort bij de vuur-onderverdeling van Aarde.
Dit is natuurlijk leuk om te doen, maar er is ook een nuttige kant aan deze zaak, namelijk zodra we ons eigen handelen, ons karakter, ons innerlijk leven, eens gaan bekijken in het licht van de vier elementen.
In principe bevinden we ons dan in het lucht-element, en ook dit kunnen we weer onderverdelen, in de vier temperamenten: cholerisch – vuur; sanguinisch – lucht; flegmatisch – water; en melancholisch – aarde.
We kunnen ons eigen karakter, onze neigingen en karaktertrekken die we in onszelf aantreffen, nu proberen onder te brengen bij een van de vier elementen. Vasthoudendheid, bijvoorbeeld, hoort bij het element aarde, en medelijden kunnen we bij water onderbrengen. Lang niet alle zijn echter zo eenvoudig: wat dacht je van onbezonnenheid, of besluiteloosheid?
Als we ook nog onderscheid maken tussen positief en negatief krijgen we acht rubrieken, en al snel zal duidelijk worden in welke richting we een duidelijk ‘teveel’ hebben, en waar we kennelijk nog tekort schieten. (En voordat je je ontmoedigd voelt: de meeste mensen ontdekken meer negatieve dan positieve kwaliteiten bij zichzelf!). Zo krijgen we langzaamaan een beeld van onze eigen blinde vlekken, door het vrijwel afwezig zijn van een of twee elementen, en we kunnen dan proberen ons karakter iets meer in balans te brengen. Als je dit met iemand samen kunt doen is het natuurlijk veel beter!
Wat heeft dit alles nu met het Pentakel te maken? Heel veel!
Het Pentakel is ons kontakt met de aarde, en het element Aarde, en dat kontakt moet stevig zijn. Ons werk moet goed verankerd zijn, het moet op een stevige basis kunnen rusten. Een occultist moet met beide benen stevig op de grond staan, want vage zweverigheid leidt meestal nergens anders toe dan mooie dromen. Enkele van de eerste regels die je dan ook iedere keer weer tegenkomt zodra je occult werk wilt beginnen zijn ‘weet wat je doet’ en ‘ken jezelf’. En het zijn deze twee regels die we in de praktijk moeten brengen terwijl we het Pentakel ontwerpen en maken, zodat het ‘wapen’ van het element Aarde ook inderdaad inhoud krijgt, zodat het als het ware de kennis in zich draagt hoe we het moeten hanteren. Het Pentakel wordt zo het symbool van ons fundament, onze wortels, en die wortels (van ons Hoger Zelf) staan in deze aarde, in ons -aardse- karakter, en verbinden ons met de mensen om ons heen!
Als we de illustraties van de verschillende Pentakels bekijken dan vallen twee dingen direkt op. Ten eerste zijn ze rond, en ten tweede dragen ze een vijfpuntige ster (behalve die van de Golden Dawn, maar die is dan ook van een magische orde).
Toen ik met de voorbereidingen van dit artikel begon vroeg ik me af waarom de ronde vorm gekozen zou zijn boven het vierkant, dat traditioneel toch het symbool van de aarde is? En waarom zou het pentagram gekozen zijn, liever dan het kruis van de vier -aardse- elementen?
Het antwoord op deze beide vragen staat in feite hierboven al vermeld: het Pentakel symboliseert ònze wortels in deze aarde, en is als zodanig dan ook een zeer persoonlijk instrument, in tegenstelling tot het onpersoonlijke symbool voor Aarde. De Cirkel kan geïnterpreteerd worden als de aarde, maar ook als de cirkelgang van de seizoenen, of als het wiel van reïnkarnatie. De vijfpuntige ster representeert de mens, opgebouwd uit de vier elementen (stof, leven, gevoel&denken, Ik) plus het vijfde element, de geest, die de andere vier samenbindt. Zo stelt het Pentakel onszelf voor, geworteld in de aarde.
Het Pentakel wordt in de rituelen eigenlijk erg weinig gebruikt, en het wordt soms gerekend tot de minder belangrijke instrumenten (G.B. Gardner in ‘Witchcraft Today’). Het zout wordt echter steevast gezegend op het Pentakel, en met dit zout maken we als het ware onze hele Cirkel tot een groot Pentakel! De Cirkel wordt zo de basis voor de Tempel.
Naast het zout worden alle andere instrumenten, talismans &c. op het Pentakel gezegend, en daarmee wordt de definitieve link met de aarde gesmeed.
Soms wordt gedurende een ritueel het Pentakel getoond aan de vier windstreken, waarmee wordt aangegeven waar ons domein is. Zo wordt het Pentakel ook gebruikt om geesten mee op te roepen of ze onder kontrôle te houden.
Doreen Valiente zegt over het Pentakel, dat het ‘de materialisatie van zekere kosmische krachten & hun expressie in een materieel objekt’ is. De mens, als verschijnsel, kan omschreven worden op deze manier, maar ook het hele gebeuren in de Cirkel (het grote Pentakel)! Interessant is het gebruik van het Pentakel-motief in de tarot. De kaarten met Pentakels hebben veelal te doen met materie, rijkdom of armoede, met het ‘aardse slijk’. Van geld is ook wel gezegd dat het ‘slechts gekristalliseerde energie is of vitaliteit, prana-energie. Het is een konkretisatie van etherische kracht’. (A.A. Bailey in ‘A treatise on White Magic’).
Het Pentakel kan gebruikt worden ter bescherming (een klein Pentakeltje kan aan een ketting gedragen worden), en we kunnen het benutten als een test-symbool, waarmee we ingevingen, gedachten, ideeën en visualisaties kunnen ‘testen’. In feite brengen we dan de sfeer van onze stoffelijke wereld bij deze gedachten, en we kijken of ze in die sfeer kunnen bestaan, of dat ze niet sterk genoeg zijn om in de stoffelijke wereld resultaten te kunnen bewerkstelligen.
Regardie beschrijft het Pentakel als volgt in ‘The Tree of Life’:
‘Rond, inert en gemaakt van was, een goed symbool van de aarde, plastisch, wachtend op cultivatie door een intelligentie, is het Pentakel het teken van het lichaam, de Tempel van de Heilige Geest, op het punt om door theurgische riten de goddelijke vonk te ontvangen. Een Pentakel, zegt Levi, is een synthetisch wezen dat het gehele magische dogma in een van zijn speciale fasen samenvat. Het is de reële expressie van een totale gedachte en wilskracht: het is de handtekening van het verstand.’
Hiermee wordt nogmaals aangegeven dat het Pentakel een persoonlijk instrument is – het Golden Dawn motief draagt de naam van de maker in het centrum – en het is niet ondenkbaar dat de naam van de Coven of een verwant symbool deze band uitdrukt in een Craft Pentakel!
Hiermee komen we langzaam toe aan het maken van een Pentakel, en aan de verschillende symbolen en tekens die op een Pentakel kunnenvoorkomen.
Er zijn verschillende materialen die we kunnen kiezen voor ons Pentakel. Regardie, in het citaat hierboven, zegt dat het van was moet zijn. Deze opvatting vinden we ook terug bij John Dee, die Pentakels en Zegels van was gebruikte voor zijn communicatie met Engelen.
Bijenwas heeft het voordeel dat het makkelijk modelleerbaar is en dat het veel van de persoonlijkheid van de maker aanneemt. Bijen zijn vuur-wezens (Rudolf Steiner) en binnenin een bijenzwerm is de temperatuur 37 graden, de menselijke lichaamstemperatuur. Bijenwas is naturel, maar ook in gekleurde plakken verkrijgbaar in Reformhuizen. Tussen twee haakjes, de gekleurde vorm is zeer geschikt om op kaarsen versieringen, symbolen of motieven aan te brengen.
Nadelen zijn duidelijk: het vervormt snel, ‘vervuilt’ doordat het stof e.d. aantrekt, en vraagt dus regelmatig om aandacht en eventueel opnieuw modelleren. De band met de maker wordt zo natuurlijk wèl verzekerd!
Andere materialen zijn papier of karton, hout en metaal, klei en steen. Papier is goed voor ons eerste ontwerp, maar minder geschikt voor kontinu gebruik. Hout, klei en steen spreken voor zich: natuurlijke materialen die meer of minder makkelijk te bewerken zijn. Zandsteen en speksteen zijn zacht, en kunnen met een vijl makkelijk bewerkt worden. Klei kan ook ongebakken worden gebruikt, maar is dan niet watervast, en breekt makkelijk. Hout, bij voorkeur een plak van een dikke tak, moet zorgvuldig gedroogd worden om scheuren te voorkomen.
Als metalen komen koper en zilver in aanmerking (aarde is een van de vrouwelijke elementen), maar het ingraveren of -krassen van de symbolen moet met veel zorg gebeuren en is niet makkelijk. In alle gevallen is schilderen een oplossing.
Pentakels komen in allerlei maten voor. Van hele kleintjes, die bij wijze van amulet aan een ketting gedragen kunnen worden, tot hele grote, waar je je achter kunt verschuilen!
Lady Sheba’s Pentakel is 7 inch in doorsnee, dat van de Golden Dawn is 4½ inch. In Nederland is de centimeter gebruikelijk, en we kunnen een doorsnee kiezen van 8 of 13 centimeter, bijvoorbeeld. Voor praktisch gebruik is het goed te bedenken dat de verschillende instrumenten erop gezegend moeten worden, waaronder het zout, en het brood of de ‘mooncakes’.
Er zijn verschillende symbolen die we erop aan kunnen brengen. We kunnen volstaan met één groot pentagram, misschien in een cirkel, maar we kunnen het ook zo ingewikkeld maken als de Alexandrian Pentacle of Doreen Valiente’s ontwerp. Het pentagram is een symbool van het Leven, van geboorte. De appel heeft een vijfvoudige struktuur, en de ‘goddess-position’ is een pentagram dat de geboorte symboliseert. Marian Green zegt over het Pentakel: …’één kant draagt een symbool van de maker, de andere kant draagt een symbool van de Goden. Soms is de achterkant een spiegel’ (d.w.z. een zwarte spiegel die voor skrying gebruikt wordt).
Naast het Pentakel van de Golden Dawn is dit trouwens het enige voorbeeld dat ik ken waar beide kanten gebruikt worden, maar daar is zeker wel iets voor te zeggen!
Het belangrijkste is dat het Pentakel onze eigen band met de Aarde symboliseert en dat het het fundament van onze tempel weergeeft. Het invoegen van een symbool of een paar letters die de maker/gebruiker of de Coven representeren is dan ook heel goed mogelijk.
Gezien de ‘persoonlijke’ kant van het Pentakel is er niet ‘één beste manier’ om de verschillende symbolen op het Pentakel te rangschikken.
Het eigenlijk maken van het Pentakel kan gebeuren zodra we ons ontwerp afhebben en er tevreden over zijn, en we besloten hebben welk materiaal we gaan gebruiken. Behalve wanneer we klei of was gebruiken is het maken van een paar proefstukjes zeker de moeite waarde: het kan teleurstelling voorkomen. Bij het maken gelden dezelfde regels als bij het vervaardigen van alle rituele instrumenten.
De wapens behoren met veel liefde en geduld gemaakt te worden, en in een gemoedstoestand die je inspireert tot nadenken over wat je aan het maken bent. Als planetaire uren, muziek, wierook, het holst van de nacht of kaarslicht daarbij helpen: Prima! Als een wapen goed vervaardigd is, dan voel je dat de consecratie daar weinig meer aan verbeteren kan. Gek genoeg, trouwens, gebeurt de consecratie meestal tijdens het maken, doordat je jezelf ‘per ongeluk'(…) snijdt…
Veel sukses!
