Wiccan Rede * Summer 1982 by Karloman & Diederik
“Ik weet dat ik hing
aan de windige boom
negen nachten lang,
gewond door de speer,
aan Odin gewijd,
zelf aan mijzelf,
aan de wereldboom
waarvan niemand weet
uit welke wortels hij groeit”
Havamal 128
EDDA
De runen zijn ongetwijfeld een origineel westers element in het Europese paganisme. Reeds de romein Tacitus (54-117 n.Chr.) deelt mee dat de Germanen bepaalde tekens in staafjes krasten, die vervolgens geworpen werden en als orakel dienden. Een gebruik, dat als zo vele paganistische tradities langzamerhand verdween in de gebieden waar het Christendom de overhand kreeg.
Ondanks het teloor gaan van deze Germaanse orakelkunde zouden de runen nooit geheel vergeten worden. In latere tjiden zouden deze tekens op oneigelijke manier gebruikt weer opduiken en dit heeft er veel toe bijgedragen de runen in een zeer dubieus licht te plaatsen.
Juist dit twijfelachtige gebruik van de runen in recentere tijden en het feit, dat het hier om een oorspronkelijk magisch erfgoed van het oude Europa gaat heeft ons ertoe gebracht iets over de runen, hun magie en de achtergronden er van te willen vertellen.
Hoe en waar precies de runen ontstaan zijn is een omstreden zaak. Volgens sommige Duitse occultisten uit de vorige eeuw was het “Sagen umräuschte Atlantis” de geboortegrond van deze geheimzinnige tekens, maar meer kritische onderzoekers veronderstellen dat zij enkele eeuwen voor onze jaartelling in Zuidelijk Europa ontstonden. Waarschijnlijk ontwikkelden zij zich onder invloed van het Etruskische of Latijnse schrift.
Er was echter een duidelijk verschil!
Men moet zich bij de runen namelijk geenzins een vaststaand stelsel van klanktekens voorstellen, zoals bijvoorbeeld het Latijnse alfabet. Wisselt bij een alfabet vaak de vorm van de tekens, de betekenis van de tekens blijft echter constant. Bij de runen moeten wij meer denken aan een continu veranderend gebruik. Hierbij wisselt soms het teken, dat bij een bepaalde klank hoort van vorm maar ook het aantal tekens wisselt. Deze continue verandering deed talrijke runensystemen ontstaan. We onderscheiden nu bijvoorbeeld de Oude en de Jonge Futhark en de Engelse runen. Ook moet een runensysteem in het zgn. Abecdaricum Normandicum vervat zijn Al deze verschillende systemen bespreken is in het kader van een beknopt artikel onmogelijk. Wij willen ons dan ook beperken tot de Oude Futhark, de oudste volledige runenreeks, en de magische Futhark. Vooral deze laatste verdient vanwege haar mythologische en magische achtergrond onze aandacht.
De achttien tekens van deze magische runenrij corresponderen elke met een strofe uit het toverlied (het vierde gedeelte van de Havamel) een deel van de Liederen Edda. Deze reeks moeilijk te doorgronden strofen vormen naast de ons resterende runenstenen de enige authentieke bron voor onze kennigs van deze mysterieuze tekens.
In hoeverre hadden de oorspronkelijke bewoners van de Lage landen deel aan deze runencultuur? Hoewel het voorkomen van runen in Nederland niet bijzonder opvallend is zijn er wel enige aanwijzingen. Afgezien van de copie van de Heraldsteen aan de voet van de Utrechtse Dom, die uiteraard nietd uit de Germaanse bloeiperiode stamt, hebben onze archeologen enige voorwerpen van been en hout gevonden, waarop runensteksten voorkomen. zo word bijvoorbeeld in een terp te Westeremden een staafje van taxushout gevonden waar runen tekes in gekerfd waren. De tekst bleek een bezwering te zijn die dienen moest om het geweld van de zee te doen bedaren; in het Fries-Groningse terpengebied een heel begrijpelijke wens.
Dat er zo weinig van deze vondsten zijn gedaan hoeft ons niet te verbazen: hout en been zijn nu eenmaal vergankelijke materialen. Het meerendeel van de voorwerpen die onze voorouders voor hun magische doeleinden gebruikt hebben, is ongetwijfeld vergaan.
In Scandinavië echter, waar men de beschikking over natuursteen had, bleven m.n. in Zuid Zweden vele duizenden stenen met runen inscripties bewaard.
Hoe was het nu mogelijk, dat de geheimen betreffende de runen, die door de wolwa’s mee in het graf waren genomen, plotseling aan de vergetelheid ontrukt werden?
Het antwoord op deze lastige vraag moet gezocht worden in de grote belangstelling die Duitse romantici, schwärmend voor alles wat Germaans, Duits en Arisch was aan de dag legden voor dit cultuurgoed van de oude Germanen. Een der eersten was de Oostenrijkse occultist Guido von List(1848-1918), die zich als erfgenaam en opvolger der Armanen, een Germaanse priesterkaste, beschouwde. Hun embleem de svastika, het hakenkruis, zou later nog zeer berucht worden. Het werk van Von List vond grote weerklank in het romantisch-nationalistische occultisme, dat in het Duitse Rijk tot grote en dubieuze bloei zou komen.
Vrijwel alle genootschappen, die op deze leest geschoeid waren, zoals bijvoorbeeld de Germanenorde (gesticht in 1912), hielden zich niet alleen met occultisme en Germaanse cultuur bezig maar helaas ook met rassentheorieën en politiek. Veel elementen uit de weerzinwekkende nazi-ideologie zoals het antisemitisme, raszuiverheid en ultra-rechtse politieke ideën, waren in deze occulte splintergroepjes al gemeen goed. Trouwens zoals bekend verondersteld mag worden werd de eerste aanzet tot de Nazipartij ook van uit deze hoek gegeven, namelijk door het Thule genootschap, ook al een combinatie van politiek, terreur en occltisme.
In dit licht bezien is de ziekelijke belagnstelling voor en het misbruik van de runentekens door de Nazi’s ook heel vanzelfsprekend. Dit heeft uiteraard deze oude magische symbolen niet weinig en diskrediet gebracht.
Brengt dit alles nu met zich mee, dat de runenmagie (in feite dus uitgevonden in de 19e eeuw) geen enkele waarde bezit? Om hierop te kunnen antwoorden moeten we goed beseffen, dat voor ieder mantisch systeem in principe geldt, dat naast de voorspellende waarde in engere zin, het vermogen een vast gedachtenkader te doorbreken van wezenlijk belang is voor degene, die op een bepaalde vraag een antwoord wil horen. Deze raadvrager kan echter het proces heel anders ervaren, bijvoorbeeld als profetisch of als goddelijk onderdeel. Het proces werkt grofweg als volgt:
a) De raadvrager wordt geplaagd door onzekerheid over “de toekomst”, dat is in psychologische termen te vertalen als een probleem of een stagnatie in een bepaals gedachtenkader.
b) De raadvrager heeft vanuit zijn of haar overtuiging een bepaald geloof in een systeem. Dit systeem kan bijvoorbeeld de magische Futhark zijn, maar hetkan uiteraard ook een geheel ander zijn, zoals de Tarot, de I Ching of de chiromanie.
Nu bevat elk mantisch systeem symbolen, die voor psychische elementen ofwel archetypen staan (vergelijk C.G. Jung’s ideëen) en waarmee iedereen een zekere affiniteit bezit.
Door zich te koncentreren op deze symbolen verkrijgt men een associatie, die subjektief is en die juist daardoor van belang is. De “oplossing” dient zich dus als het ware aan in een kader, dat voor de raadvrager vertrouwd is doch op een heel subtiele wijze weer verschilt. De volgorde waarin de elementen komen te liggen na het orakel zal in de meeste gevallen niet overeenstemmen met de volgorde waarin de raadvrager, die vanuit zijn problematiek stelde. Het gevolg is dat deze op een nieuw gedachtenspoor wordt gezet.
Een aantal zaken zijn van belang voor het werken van het systeem. De orakelvrager moet zich sterk concentreren op de vraag en alleen al door dat te doen wordt hij gedwongen de problematiek duidelijk te formuleren. Het concentreren op de door hem gebruikte symbolen maakt hem bewust van tot dan toe wellicht onbewuste psychische factoren, die mogelijk een essentieële rol kunnen spelen bij de oplossing van zijn probleem ( de beantwoording van zijn vraag). Verder speelt ook het geloof van de vragensteller een grote rol. Als hij overtuigd is van de juistheid van het orakel, dan zal hij geneigd zijn deze uitkomst weerspiegeld te zien in de gebeurtenissen, die in de realiteit plaatsvinden. Anderszijds kunnen ook bepaalde handelingen, eveneens vorotvloeiend uit het orakel een dwingend karakter krijgen, m.a.w. hij moet ze verrichten! Het kan uiteraard ook voorkomen dat zekere handelingen juist niet mogen geschieden. In al deze gevallen gaat het orakel werken al een soort self fulfilling prophecy.
Deze korte verhandeling over mantiek lijkt mogelijk wat erg rationeel, toch is dat maar ten dele waar. Het gaat er namelijk om vanuit welke overtuiging men iets doet. Dat is uiteraard een kwestie van geloof en dat onttrekt zich aan iedere rationele verklaring.
Op welke wijze kan men nu de runen gebruiken? Uiteraard kan men de runen in staafjes kerven (ritsen), maar als dat te ingewikkeld is voldoen kaarten met runensymbolen ook heel goed. Men legt de runen neer in drie rijen van zes, hierbij wormt de bovenste rij het verleden, de middelste het heden en de onderste de toekomst.
Deze methode wordt door de Duitse occultist K. Spiesberger de Dodona methode genoemd. Een variant hierop is de zgn. Stonehenge-methode. Hierbij worden de achttien kaarten in een cirkel neergelegd, te beginnen in het noorden. Is de vragensteller een man, dan neemt hij de man-rune op en loopt driemaal rond de cirkel.
Volgens de Duitse occultisten zou hij dan tevens Wodan (identiek met de noord-germaanse Odin, de Alvader) moeten aanroepen. Hij werpt de rune dan neer en waar deze de cirkel raakt begint het orakel. Ook hierbij vormen dan de eerste zes runen het verleden, de tweede zes het heden en de laatste zes de toekomst. Ook kan het zijn dat de rune die geraakt wordt de oplossing van het gestelde probleem vormt. Is de vragensteller een vrouw dan neemt zij de vrouw-rune om te werpen.
Uiteraard bestaan er nog meer manieren om de runen te werpen, maar de boven beschreven methoden geven een goede indruk.
De laatste jaren is de belangstelling voor deze runenmagie weer duidelijk toegenomen. Patricia Crowther geeft in haar boek “Lid off the Cauldron” een voorbeeld van het orakelen met runen-steentjes. Aangezien zij echter totaal andere symbolen gbebruikt is in dit geval de benaming runen misleidend. Niettemin is de methode op zichzelf best interessant. Ook Michael Howard geeft in zijn “The magic of the Runes” een interessante inleiding op deze materie.
Vooral het feit dat er nu ook van Britse zijde belangstelling voor deze tekens van macht begint te ontstaan wijst er o.i. op dat het getij aan het keren is. Langzamerhand worden de runen weer herondekt en beschouwd als oude magische symbolen die alleen gebruikt behoren te worden voro het doel waarvoor zij in een grijs verleden vervaardigd zijn, namelijk magie.
