Wiccan Rede * Autumn 1988 by Merlin Sythove
Er wordt altijd gezegd dat de herfst bij uitstek een tijd is van studie, van gericht je verdiepen in een bepaald onderwerp en van naar binnen keren. Dat zien we in de natuur om ons heen: de eerste blaadjes zijn alweer rood geworden, en het zal niet lang meer duren of Samhain staat voor de deur. Samhain, of Hallowe’en, is het feest van dood en wedergeboorte, het einde en het begin, van bezinning en vooruit kijken.
We zien het echter ook in dit nummer van Wiccan Rede dat in grote mate deze sfeer van ‘studie’ weerspiegelt – om de een of andere onverklaarbare reden staan er veel artikelen in die een wetenschappelijke invalshoek hebben. Vanwaar die ‘wetenschappelijke invalshoek’? Heeft de moderne hekserij iets met wetenschap te maken? Zien ‘wetenschappers’ iets in de moderne hekserij? Of zijn er veel wetenschappers die ook heks zijn, en nu vanuit hun eigen discipline met hun geloof bezig zijn?
Deze vragen zijn op zichzelf niet makkelijk te beantwoorden, maar als je een beetje afstand neemt en deze tendens beziet in het perspektief van de ontwikkelingen rondom de Wicca in de afgelopen decennia, dan blijkt dit zeker geen ‘toevalligheid’ te zijn, maar veel meer een trend die zich over de gehele wereld langzaam aan het aftekenen is. “De Wicca wordt respectabel”… Ik heb persoonlijk een beetje het gevoel dat hier hetzelfde ‘ganzfeld’ mechanisme aan het werk is als bij dierproeven is ontdekt. Als je een rat in Engeland iets volslagen nieuws leert, heeft deze rat daar bijvoorbeeld 48 uur voor nodig om de vaardigheid onder de knie te krijgen. Als je vervolgens een andere rat in Japan hetzelfde leert, dan blijkt deze rat nog maar 44 uur nodig te hebben! En als na jaren voldoende ratten over de hele wereld het kunstje kennen, dan blijken ineens àlle ratten het ‘vanzelf’ te kunnen.
Vanuit de magie en het occultisme wisten we natuurlijk allang dat dergelijke mechanismen bestonden…
Met de Wicca zelf lijkt nu iets dergelijks aan de hand te zijn. Al vele jaren lang wordt er, met name in Amerika, gevochten om de Wicca als geloof erkend te krijgen. Dat veel groepen zich dan ineens ‘kerk’ (moeten?) noemen is daarbij eigenlijk maar ondergeschikt. Zonder echter veel aktiviteit in deze richting te ontplooien blijkt nu in andere landen deze weg ineens veel makkelijker te worden. Ook blijkt de interesse voor de Wicca veel ‘serieuzer’ van toon te worden. Deze zomer hebben we een band gezien van een talkshow in Engeland, waarbij het gesprek ging tussen ‘De Christenen’ en wat zij dachten dat hekserij was, en ‘De Heksen’. Het grote verschil was echter dat ‘De Heksen’ niet vertelden wat zij dáchten dat hekserij was, maar dat zij gewoon feiten weergaven. De interviewer moest dan ook vlot tot de wat pijnlijke conclusie komen dat een ‘talkshow’ over hekserij onzin is: je kunt niet discussiëren over een feit, en al helemaal niet als de helft van de gesprekspartners de feiten niet kent en uitsluitend op vooroordelen gebaseerde onzin uitkraamt!
En ook hier, in Nederland, blijkt nu regelmatig dat mensen bereid zijn om vanuit een serieuze interesse ons geloof te benaderen. Lees ter illustratie maar een vrij goed artikel van Co van Zanten over hekserij in ‘Spiegel der Parapsychologie’, het tijdschrift van de N.V.P., nr. 2 van 1988 (twee delen volgen nog in komende nummers). Een uiterst verheugende ontwikkeling, alhoewel er helaas wel altijd uitwassen zullen blijven bestaan.
Een vergelijkbare ‘serieuze’ ontwikkeling zien we ook binnen de Wicca zelf. Hoe langer hoe meer begint duidelijk te worden dat veel mensen zich niet direkt meer bezig houden met ‘het hoe en waarom van kaarsenmagie’ (hoe nuttig dergelijke artikelen overigens ook zijn!) maar dat men zich nu intensief toelegt op twee gebieden.
Allereerst wordt de blik naar buiten, en naar de toekomst gericht: men zet netwerken op, is veel meer dan tien of twintig jaar geleden bezig met de maatschappelijke kanten van geloof in het algemeen en de Wicca in het bijzonder; men durft wat makkelijker uit te komen voor het eigen geloof en van daaruit ook sociaal stelling te nemen. Om op dit terrein eens een wat groter overzicht te presenteren heeft Morgana zich door een berg tijdschriften heen geworsteld en in dit nummer staat het eerste deel van haar bevindingen. Het lijken recensies, maar wie daar doorheen leest en het geheel overziet kan een goed inzicht krijgen in de tendens die ik hierboven noemde. Zo blijken er heel wat tijdschriften te zijn die zich profileren binnen bepaalde maatschappelijke stromingen – dat kan het feminisme zijn, links-anarchistische richtingen, enzovoort.
De tweede tendens die zich aftekent, en die in Engeland (meer dan in Amerika) nu naar voren komt, is meer naar binnen gericht. Zo hier en daar zijn er mensen die door alle rituelen en parafarnalia heen durven kijken en op zoek zijn naar de onderliggende stroming die de Wicca karakteriseert. Misschien moet je het een ‘onderbouwen’ noemen van een geloof dat weliswaar een opbloei beleeft, maar desondanks toch voor het grootste deel bestaat uit gebruiken en tradities zonder dat daar een gedegen fundament voor aanwezig is. In vorige nummers is uit het artikel ‘Traditioneel versus Eclectisch’ duidelijk geworden dat dergelijke verschillen eigenlijk ook alleen maar kunnen bestaan bij de gratie van de afwezigheid van een esoterische grondslag die specifiek bij de Wicca hoort.
Meer en meer blijkt er echter behoefte te zijn aan een dergelijk fundament – een fundament dat wat verder gaat dan een gepostuleerd matriarchaat dat ooit zou hebben bestaan – een fundament dat de link legt met geschiedenis, esoterie, mythologie, en de vele andere religies die onze aarde rijk is.
Aan een dergelijk fundament wordt al langere tijd door verschillende mensen gewerkt, en vanuit verschillende richtingen.
De een is bezig met de geschiedenis van de Wicca zelf, vanaf plm. 1800 tot nu; een ander is bezig met de oudere geschiedenis; weer een ander duikt in de esoterische kant of houdt zich bezig met archetypen en mythologie; enzovoort. Wat echter essentieel is, is dat er nu eindelijk verbanden gelegd beginnen te worden tussen de rituelen van de Wicca (voor een groot deel toch nog een verzameling gebruiken en tradities zonder achtergrond) en allerlei meer gevestigde disciplines. En in dit kader is dit nummer van Wiccan Rede een goed voorbeeld!
We wensen iedereen een heel prettige herfst toe!
Blessed Be!
