Wiccan Rede * Winter 1988 by Jana
We hebben allemaal op school geleerd dat de fysieke wereld is samengesteld uit ruim honderd elementen. Materie bestaat uit atomen, ondeelbare deeltjes, die op verschillende manieren samengevoegd een verscheidenheid aan stoffen kunnen vormen. Zuurstof is zo’n element, net als koolstof, goud, uranium, enzovoorts. Al in de vijfde eeuw voor onze jaartelling werd het bestaan van atomen aangenomen door Leucippus en Democrites. Een andere Griek, Aristoteles, verwierp het atomisme en hing het idee aan dat materie in wezen bestond uit vier hoedanigheden: droog, koud, nat en heet. Combinaties daarvan vormden de vier elementen: aarde (droog en koud), water (koud en nat), lucht (nat en heet) en vuur (heet en droog). Niet alleen de Grieken dachten dat materie was opgebouwd uit deze vier elementen, maar ook Indianen van de Missouri en New Mexico, Azteken, Chinezen, Hindoes, oude Egyptenaren en Romeinen, en de oudst bekende schrijvende beschaving, Sumerië.
Beide ideeën hoeven elkaar niet uit te sluiten. De chemie hanteert het ene begrip ‘elementen’ en het andere is meer filosofisch getint. Er zijn nog altijd heel wat mensen en groepen die werken met de vier elementen (en het vijfde element, ether), omdat het een handige manier is om de wereld te beschouwen. Astrologen maken dankbaar gebruik van dit concept en ook in de magie behoort het tot de basiskennis. Denk alleen maar aan de ‘wapens’ die de magiër en de heks hanteren in hun rituelen: Athame, Staf, Kelk en Pentakel symboliseren elk een element.
Net zomin als de Godin en de God los van elkaar worden beschouwd, staan de vier elementen op zichzelf. Ze worden altijd bekeken in hun onderlinge samenhang. Een element zal zich zelden of nooit in zijn pure vorm voordoen, maar voorkomen als bijvoorbeeld het aarde-aspekt van iets anders. Hou dit in gedachten bij het bestuderen van de elementen.
Dan ga ik er nu toe over om ze afzonderlijk te presenteren. In dit nummer het element aarde.
Aarde is het dichtste van alle elementen, het zwaarste, het meest materiële. Om te begrijpen wat het element aarde betekent, kunnen we kijken naar de aarde onder onze voeten, de Aarde waarop wij leven. Aarde is de basis, de fundering, de voedingsbodem en de waarneembare realiteit, de wereld van de vormen, de fysieke verschijnselen. Aarde is het concrete, het tastbare, dat wat we met de zintuigen kunnen waarnemen en met ons praktische verstand kunnen begrijpen.
De aarde, onze thuisbasis, is stabiel, solide, betrouwbaar. Duurzaamheid is ook een belangrijk aspekt van het element aarde. Planeten hebben een lang leven en het minerale deel van onze wereld is het oudste, het meest uitgekristalliseerde. Mineralen zijn de meest kompakte vorm van materie en daarmee stabiel, koud en onbeweeglijk.
En als je denkt aan fossielen, versteende resten van plantaardig en dierlijk leven, weet je ook dat het element aarde met het verleden te maken heeft. Het verschijnsel tijd hoort bij dit element en ook rekenen en meten in het algemeen. In veel culturen werd (en wordt) een abacus gebruikt om op te rekenen: een telraam met steentjes. Calculus betekent kiezelsteentjes. De woorden ‘meten’, ‘metrum’, ‘meter’ en ‘metrie’ (goniometrie, hygrometer, enzovoorts) komen van het Griekse ‘metron’: maat of meten. Het Indo-Europese woord ‘mater’ (Sanskriet ‘matra’) betekent zowel moeder als meten. Vandaar de verwantschap tussen het metrische stelsel, matrix en matrijs, materie, materiaal, moeder, matrone, metropolis (van meter = moeder en polis = stad) en het matriarchaat.
Materie en moeder verwijzen beide naar het scheppende en vruchtbare van het element aarde, naar grondstof (en voedingsbodem) en naar vormgeven. De scheppende kracht neemt vorm aan in de baarmoeder, een vorm die wordt bepaald door het kader van het skelet: het dierlijk leven wordt geboren. Planten ontkiemen in de letterlijke aarde, in het (aarde-)donker, in de vruchtbare bodem. Aarde is niet het enige element dat noodzakelijk is voor ontkiemen en de aanzet van groei, maar wel een essentieel aspekt. De (betrekkelijke) rust in de aarde en de aanwezigheid of toevoer van grondstoffen maken het scheppen van het fysieke lichaam mogelijk.
In een eerder artikel in dit tijdschrift is al eens gewezen op het symbolische verband tussen baarmoeder en grot, tussen letterlijke geboorte en de geestelijke (weder-)geboorte die initiatie is. De schaal of ketel verbeeldt ook de moederschoot (matrix) waarbinnen het leven vorm krijgt. Maar niet alleen geboorte hoort thuis bij het element aarde, ook de dood. Het fysieke lichaam wordt dan ook vaak teruggegeven aan de aarde. Afgestorven planten worden weer tot grondstof gecomposteerd, tot mineralen die een nieuwe voedingsbodem vormen.
Bij aarde hoort daarom ook dit aspekt thuis van vruchtbaarheid, een onderwerp dat ook geassocieerd kan worden met het element water (en, als de initiërende vonk, met vuur). Aarde is de passieve, ontvankelijke partner in dit proces.
De seizoenen laten een konstante wisselwerking zien tussen geboorte en dood. In veel vruchtbaarheidsrituelen wordt een offer gebracht aan Moeder Aarde. Zo wordt bijvoorbeeld in het doden van de Koning van het Koren, het zaad geofferd aan Moeder Aarde, om vruchtbaarheid voor het volgende jaar af te smeken. Koren, de rijkdom van een voedselvoorraad, is een belangrijk symbool voor de voedende kant van de aarde. Juist in de winter komen we in aanraking met materiële veiligheid en geborgenheid. De seizoenen in het algemeen horen thuis bij het element aarde, vanwege het aspekt ‘tijd’, maar elk seizoen kan ook worden ondergebracht bij een ander element. Winter hoort bij aarde omdat alles in dit seizoen wordt teruggebracht tot de essentie. Naaktheid, kaalheid, er zijn, zonder franje, de naakte waarheid. Aarde is de kern der dingen, het meest wezenlijke aspekt, het zaad dat in de grond wacht tot het lente wordt en de eikel die de potentie heeft om uit te groeien tot een grote eikeboom.
Maar niet alleen soberheid is een aardse eigenschap. Juist ook rijkdom, edelstenen en het aardse slijk dat geld heet, horen bij dit element. Materiële welstand, bezit, status, statussymbolen en de fysieke genoegens die voor geld te koop zijn. De aardse mens is ingesteld op waarnemen met zijn zintuigen en dat leidt zowel tot een waardering van sensuele genoegens (schoonheid b.v.) als tot de praktische, nuchtere instelling die in de huidige wetenschap van het grootste belang wordt geacht. Feitelijkheden zijn van belang, en die worden efficiënt gemeten en gewogen. De realiteit is de wereld van de aardse mens, of wel het gewaarwordingstype. Tot haar goede eigenschappen behoren doorzettingsvermogen, vlijt, geduld, standvastigheid, voorzichtigheid, vasthoudendheid, en beheersing. Een beperkte fantasie, starheid, koppigheid, stijfheid, terughoudendheid en zwartgalligheid (melancholie) vormen de andere kant van de medaille. De aardse mens heeft vaste grond onder de voeten nodig (vandaar ook: materiële zekerheden), een houvast, en hij leeft in het hier en nu. Zijn creativiteit uit zich vooral in het maken van dingen: beeldende kunst, handvaardigheid, huisvlijt. Met haar belangstelling voor fysiek plezier en het eigen lijf en haar gevoel voor timing zal ze ook goed zijn in dansen. Wie dieper op deze materie wil ingaan en bijvoorbeeld het verschil wil weten tussen de aardetekens Stier, Maagd en Steenbok, raadplege een astrologieboek (zie de bibliografie).
In de fysika komen we de aarde tegen in de wetten van de zwaartekracht en magnetisme. Wanneer we elektriciteit gebruiken of een andere vorm van energie, is het noodzakelijk dat deze geaard wordt. Ook bij onze geestelijke ontwikkeling moeten we met de voeten stevig op de grond staan. Een stevig fundament is nodig voor de groei van ons bewustzijn, op weg naar het goddelijke. Een magische training begint met een zelfonderzoek, waarbij de leerling in zijn eigen persoonlijkheid graaft en al zijn of haar eigenschappen aan het licht brengt, opschrijft en analyseert. Je moet immers eerst je eigen motieven leren doorgronden, voor je anderen kunt leren begrijpen en helpen.
Tot de eigenschappen van Moeder Aarde behoren nog zwaarte, traagheid en vastheid. En conservatisme, dat negatief kan worden uitgelegd als behoudzucht. Maar het zou nu juist wel eens een heel goede eigenschap van de aarde kunnen zijn, die samenhangt met haar duurzaamheid, haar blijvende aanwezigheid als voedingsbodem. Natuurbehoud is ook een vorm van conservatisme. En noodzakelijk, gezien de dingen die we allemaal uithalen met de bodem, de gifstoffen die we storten en die de aarde in zich opneemt als was ze een spons. Toch laat de aarde niet alles gelaten over zich heen komen. Ze is ook in staat tot uitbarstingen en tot aardbevingen, waarbij die stabiele bodem, onze bestaanszekerheid, zomaar ineens (letterlijk) weg kan vallen! Maar ja, heel diep in de aarde is ze vloeibaar. De kern van de aardbol is vurig, wat merkwaardig is omdat aarde en vuur elkaars tegenpolen zijn.
Een laatste eigenschap die het vermelden waard is, is het vermogen van mineralen om te transformeren. Een bepaalde soort energie die door een kristal wordt geleid, wordt omgezet in een andere vorm van energie. Radiogolven worden in een kristalontvanger omgezet in geluid en de in een magisch ritueel opgewekte energie kan via een kristal worden gebruikt ten behoeve van het gestelde doel. En zout heeft het vermogen tot zuivering (en conservering: zuiver houden van ingemaakte etenswaar!) en wordt daarom gebruikt in de cirkel.
Het wapen dat de aarde symboliseert in een ritueel is het pentakel. Het wordt gebruikt om voorwerpen te consacreren, bijvoorbeeld zout en water. Vroeger was het van was, wordt wel gezegd, waar voorafgaand aan elk ritueel de symbolen in werden gegraveerd. Het geheel kon dan na afloop weer worden gesmolten tot een onherkenbaar (en niet verdacht) hoopje was. Een pentakel kan worden gemaakt van hout, klei, steen of een ‘vrouwelijk’ metaal: koper, zilver of tin. De ronde schijf kan bijvoorbeeld 15 cm in doorsnee zijn, de dikte hangt af van het gebruikte materiaal. Iedere traditie schrijft een ander symbool voor, dat erin gegraveerd moet worden en/of erop geschilderd. Marian Green benadrukt dat het symbool jouw eigen plaats op de aarde verbeeldt en dat je het dus zelf moet ontwerpen. Dolores Ashcroft-Nowicki geeft aan dat de ene zijde een symbolische afbeelding moet zijn van de godheid en dat de andere zijde jezelf moet symboliseren in relatie tot de godheid. (Als je geestelijk gegroeid bent, kun je je oude pentakel begraven en een nieuwe maken, met een symbool voor je ontwikkelingsgraad op dat moment).
Doreen Valiente en Janet en Stewart Farrar laten een afbeelding zien waarop een grote vijfpuntige ster en diverse andere symbolen voorkomen. In beide gevallen zijn dat symbolen voor de Godin en de God, voor de verschillende inwijdingsgraden in de Craft, en respectievelijk voor de ‘tweeling-slangen Yin en Yang, mannelijk en vrouwelijk’ en ‘The Kiss and the Scourge’. De Farrars doen de suggestie om een koperen schijf te laten foto-etsen, iets dat vrij eenvoudig moet zijn voor de bezitter van een doka met vergroter (maar pas op: je moet wel werken met chemische goedjes!). Zij hebben hun eigen pentakel versierd met edelsteentjes voor elk teken van de dierenriem.
Als je een pentakel gaat maken, moet je van tevoren bepalen welke symbolen je gaat gebruiken. Mediteer dan tijdens het werk over de symboliek, over de funktie van het wapen en over het aarde-element zoals dat zich in jou en in de wereld vertoont.
Nog een praktische aanwijzing voor het gebruik van een pentakel: na je ritueel schoonmaken! Vooral als je zout water op het koper hebt gemorst!
LITERATUUR, bijvoorbeeld:
Karen Hamaker-Zondag: Elementen en Kruizen als Basis van de Horoskoop
Liz Greene: Samenspel
Morgana: Twijgen uit de Bezem.
SUMMARY: Earth
We have all been taught that the world consists of more than a hundred ‘elements’, such as oxygen, carbon, uranium, etc. In the fifth century b.c.e. Democrites already assumed the existence of ‘atoms’, but Aristotle rejected this idea and explained that matter is made up of four states: hot, dry, wet and cold. In combination these lead to the four elements. Both ideas are not necessarily antagonistic, they are just different approaches to reality. Astrologers use the four elements extensively and in magic it is vitally important too. One has only to think of the four ‘elemental’ weapons Athame, Wand, Chalice and Pentacle.
Elements are not separate things – they always have to be viewed in the context of the other three. Keep this in mind!
The element Earth is the densest of all elements, the most heavy and material. To understand the qualities of Earth we can look at the earth we stand on: the basis, the foundation, the visible reality, the world of forms and physical manifestations. Earth is stable, solid, dependable and lasting. The mineral part of our Earth is the oldest and most crystalline part. Minerals, especially crystals, are a very highly evolved form of matter.
Thinking about fossils and fossilised remains we can understand that Earth has to do with time, and with the past. Out of these, math and calculus proceed naturally. Calculus means small stone, and words like measuring and measure are connected with the Greek ‘metron’ – measure of measuring. In Sanskrit ‘matra’ means both mother and measuring.
Both matter and mother are clues to the creative and fertile aspect of Earth. A symbolic connection between the womb and caves exist, symbolising a spiritual (re)birth. Our cauldron is a similar symbol.
Many of our Craft rituals are concerned with Mother Earth, and the seasons in general are an aspect of the element Earth, even though individual seasons can belong to other elements.
Earth however is not only starkness and essence and unembellished truth. It is the central idea behind things, the most essential part. On the other hand, richness, especially jewels and money are part of the element Earth too. Status, material possessions, beauty, sensual pleasure, all fall under this element.
An ‘earthy’ person is pragmatic; interested in facts, in directly perceiving the world; practical; handy, patient, solid, careful, controlled. Negative sides are little imagination, doggedness, stubbornness, stiffness, being emotionally closed and melancholic.
Creativity is expressed in making ‘things’ which are concrete and remain.
In physics we find the element Earth in the laws of gravitation and magnetism. When we use elekctricity, this needs to be ‘earthed’ to complete the circuit, and a similar principle applies to our occult work. We need a solid foundation to build upon, and in occult training one of the first steps is a thorough analysis of one’s own personality.
A conservative attitude is also part of the earthy person. Often seen as negative, conservation is often very necessary: viz. the conservation of the forests, animal life, and maybe even the Craft itself!
Even though Mother Earth is fairly dependable, If something goes wrong it takes away all our trust in her dependability and we are literally without ground under our feet!
Finally, two examples are given of the Pentacle, which is our symbol of the element Earth.
