Wiccan Rede * Spring 1985 by Merlin Sythove
Een van de dingen die uit de enquete naar voren kwamen is dat er toch veel mensen zijn die graag iets zelf zouden ondernemen. Het artikeltje in de ‘Vragen’-serie over het zelf uitvoeren van rituelen, bleek dan ook goed aan te slaan. Heel in het begin van Wiccan Rede hebben we uitgebreid aandacht besteed aan de jaarfeesten, en na die tijd hebben we dat onderwerp verder laten rusten, misschien ook uit het gezichtspunt dat daarover vrij veel in de literatuur staat.
Toch is het leuk om de belangrijkste feesten weer eens te behandelen – niet op een theoretische manier, maar op een praktische wijze die de gelegenheid geeft om er zelf mee aan de slag te gaan. We zullen ons bezig houden met de zogenaamde ‘Grote Sabbats’: Beltane, Lammas, Samhain en Candlemas. Deze vallen zo’n zes weken na het verschijnen van het tijdschrift, en er is dus voldoende tijd om je op zo’n feest voor te bereiden. Aan het eind willen we dan toch een aantal suggesties geven voor boeken en materiaal dat je verder kan helpen met ideeën en informatie over de verschillende jaarfeesten.
Iets waar vrijwel iedereen vroeg of laat tegenaan loopt wanneer je van zins bent de jaarfeesten te vieren is het gevoel dat je niet in de stemming bent. Het enige jaargetijde dat daarop een uitzondering vormt is Yule. Het is niet zo moeilijk in te zien waarom dit zo is. Met Yule, de kersttijd, gaan we door een periode van zo’n zes tot acht weken van intensieve voorbereiding, en worden we vrijwel dagelijks gekonfronteerd met ‘het komende feest’. Eerst met de St. Nicolaas inkopen, dan met de voorbereidingen voor kerst – de versieringen en zo, maar ook het totale sociale gebeuren om ons heen, tot en met de TV programmering, bereidt ons voor. En ofschoon we dan wel geen ‘kerstmis’ vieren, drijven we als het ware toch mee op deze emotionele golf en profiteren we daarvan. Het is ook totaal niet ongewoon of verbazingwekkend als het je is opgevallen dat het Yulefeest in de jaarcyclus eruit springt als een bijzonder ‘geladen’ gebeurtenis.
Iemand die ook de andere jaarfeesten graag wil vieren wordt soms pijnlijk gekonfronteerd met het feit dat deze ‘voorbereidingstijd’ helemaal op eigen houtje moet worden beleefd en ingevuld. Een periode die in het begin nog niet zo duidelijk opvalt. Vaak ben je dan erg enthousiast over de Wicca, je gaat voor het eerst een feest vieren. Daarop bereidt je je uiteraard goed voor: je leest nog eens van alles dat ermee te maken heeft; je merkt dat je verschillende dingen nog aan moet schaffen; kortom, de eerste keren dat je een jaarfeest viert lukt het je nog wel om op je algemene enthousiasme en de (noodzakelijke) tijd van voorbereidingen te ‘drijven’. Wat later wordt dit veel moeilijker. En als je je op 29 april realiseert dat het morgen May Eve is, en dat je dat toch eigenlijk wel graag wilde vieren, is het al te laat!
Waar we op stuiten is het feit dat we ons, heel bewust, gedurende tenminste twee weken, moeten voorbereiden op een aanstaand feest. Dit is helemaal geen heksentoer, want het is vaak een heel enthousiasmerende periode, zelfs als we deze voorbereidingen moeten treffen ondanks een dagelijks leven dat er verder geen fluit mee te maken heeft. De enige moeilijkheid schuilt hem in het opdoen van ideeën en in het vinden van het juiste bewustzijn, dat ons in kontakt kan brengen met het betreffende feest. (Tussen twee haakjes, een groep heeft natuurlijk precies hetzelfde probleem, want uiteindelijk wordt zo’n feest gemaakt door de mensen die eraan meedoen!) Hoe kunnen we nu konkreet door deze ‘barrière’ heenbreken? Want het is een barrière, een grens die we moeten doorbreken om na verloop van tijd, door ons kontakt met de natuur en door de voorbereidingen die we in de natuur waarnemen, gewezen te worden op het aanstaande feest.
Om deze barrière te doorbreken kunnen we verschillende dingen doen. Allereerst is er de geestelijke voorbereiding. Wanneer we beginnen met ons te realiseren om welk feest het gaat, en wat dit precies betekent, dan kunnen we de rest van de voorbereidingstijd gebruiken om deze kennis te laten bezinken, inhoud te geven en onze plannen voor de eigenlijke avond (of dag) daaraan aan te passen. Allereerst dus wat lezen: oude gebruiken, symboliek, jaargetijde, natuur, bloemen, kruiden, paddestoelen, bomen, weersgesteldheid. Maak van alles wat je aanspreekt en wat je eventueel wilt gebruiken notities! Als je een ritueel in gedachten hebt dat je uit wilt voeren, dan is het nu de tijd om dit door te lezen, en aantekeningen te maken over wat er wel en niet geschikt aan is, wat je wilt veranderen en hoe je het wilt aankleden. Tenslotte nog iets over de dag die we uitkiezen. Ofschoon het soms handiger kan zijn om het weekeind te gebruiken voor de feesten, blijkt het vaak beter aan te voelen om het op de eigenlijke dag te vieren. Anders breng je die dag door met het gevoel van ‘vandaag is het Beltane (of een ander feest), maar ik vier het zaterdag pas’. Een of twee dagen van te voren het feest vieren is wat dit betreft een betere oplossing, als het op de dag zelf echt niet kan.
Nu we het raamwerk hebben geschapen kunnen we ons de twee daaropvolgende weken met de overige voorbereidingen bezig houden. Deze zijn zowel mentaal als fysiek. Mentaal omdat we ons bewust zijn van het komende feest, en door die bril als het ware de komende twee weken bezien. Fysiek, omdat er op het konkrete vlak ongetwijfeld nog wel wat geregeld zal moeten worden, met name wat betreft de eigenlijke uitvoering van het ritueel en de aankleding van de tempel. Voor dit laatste kunnen we ons orienteren op de natuur. We kunnen eens het bos inlopen en zien wat er daar beschikbaar is dat bruikbaar is voor ons ritueel. Dat kunnen takken zijn, bloemen, kruiden, dennehars voor wierook, vruchten, een mooie dode stronk, enzovoorts. Misschien dat je nu al dingen vindt die pas op latere feesten van pas zullen komen, maar dat is geen bezwaar. Als je het bos liever laat voor wat het is kan je toch ideeën opdoen, en later bij een bloemen- of plantenzaak iets kopen (denk maar aan de katjes in het voorjaar). Als je wèl dingen uit het bos meeneemt, beperk dat dan tot dood materiaal, takken van een plaats waar net gekapt is e.d. Vele paddestoelen zijn beschermd, net als sommige kruiden en bloemen. Met het zo gevonden materiaal kunnen we direkt al het altaar wat aankleden. Zo scheppen we in huis in elk geval iets dat ons helpt bij de verdere voorbereidingen. Voor de verdere aankleding van de tempel kunnen we ook nog ideeën hebben die om handvaardigheid vragen. Wanneer we even terugdenken aan Yule, en alle kerstversieringen, dan is het makkelijk voor te stellen wat hier bedoeld wordt. Met de kersttijd worden we overstelpt met de versieringen die soms meerdere jaren achter elkaar gebruikt kunnen worden. Waarom zouden we dergelijke zaken niet ook voor de andere feesten maken? We kunnen dan elk jaar er iets nieuws bij maken, en zo met relatief weinig inspanning en veel plezier de voorbereidingstijd nog aangenamer maken! Heel bekend is natuurlijk de Cauldron, die voor ieder feest kan dienen als basis om versieringen in aan te brengen: een kaars, of een vuur (buiten), bloemen, takken, vruchten, kruiden, enzovoorts. Speciaal voor mensen zonder tuin is het een idee om voor elk seizoen een ketel te planten met bloemen, kruiden e.d. die juist in dat seizoen in volle bloei staan. De meipaal is iets dat van te voren gemaakt moet worden, en voor Beltane dan met bloemen en slingers wordt aangekleed. Voor Samhain kunnen we zaken bijeen zoeken die ons aan de dood en wedergeboorte herinneren. Lughnasadh kunnen we opfleuren met een ‘hoorn’, gevlochten van stro, gevuld met vruchten en broodfiguurtjes. De cirkelomtrek kunnen we versieren met bloemen, takken, kaarsen, bladeren, korenaren, vruchten, stenen en dergelijke. Het altaar kan in het noorden staan, met een speciaal ‘altaarstuk’, en het midden van de cirkel kan gevormd worden door de Cauldron, of door een wagenwiel met 8 of 12 spaken, dat versierd is. Met Beltane staat door de meipaal, met een maanritueel misschien een zwarte spiegel, met Lammas poppetjes van korenaren, enzovoort. Aan ideeën dus geen gebrek!
In de rest van dit artikel zullen we ons verder bezig houden met deze konkrete voorbereidingen en de symboliek van de feesten. We zullen geen aanwijzingen geven voor het uitvoeren van een bepaald ritueel. Daarover hebben we al eerder geschreven en ook in de aanbevolen boeken staan veel ideeën op dit terrein. Bij het bedenken van nieuwe ideeën of versieringen is het goed om in de gaten te houden dat we iets zoeken dat ons speciaal aan dàt feest doet denken. De denneboom om Yule is bekend, de meipaal en Beltane, maar ook voor de andere feesten kunnen we iets dergelijks vinden – iets dat meer is dan ‘bloemen’ of ‘kaarsen’ die we tenslotte in elk ritueel wel tegenkomen. Tot slot van deze algemene inleiding willen we nog vermelden dat dit artikel natuurlijk geschreven is voor het vieren van een feest binnenshuis. De meeste mensen zijn niet in de gelegenheid iets dergelijks in de vrije natuur op touw te zetten – maar mocht dat wel zo zijn, dan is de voorbereidingstijd niet zo verschillend. Alleen zullen we ons dan meer bezighouden met de plaats (waar, wanneer, tijdstip) en met het minimum aan mee te nemen voorwerpen, en veel minder met het maken van versieringen en dergelijke.
Beltane is het feest aan de vooravond van mei: May Eve. In Holland is dat Koninginnedag – toeval? In elk geval kunnen we die dag mooi gebruiken – we zijn dan toch vrij. De VVV heeft misschien informatie over lokale volksgebruiken waar we met de familie heen kunnen. Bij ons eigen feest mag een Meipaal natuurlijk niet ontbreken. Deze kan klein zijn – een stok of tak, gestoken in een ketel met zand. Een grote paal zullen we aan het plafond moeten bevestigen om omvallen te voorkomen. Ook een bezem kan als Meipaal dienst doen. Een bos voorjaarstakken kunnen we als ‘Meiboom’ versieren met slingers. De traditionele kleuren die we in de Craft tegenkomen zijn wit, rood en groen (of donkerblauw), en in mei wordt de Meipaal versierd met witte en rode slingers: wit voor de onschuld, rood voor passie en hartstocht. Wijzelf gaan in het groen gekleed, de kleur van de elfen. Verder is mei een goede maand om veel bloemen in huis te halen, waarbij we veel wit en rood gebruiken. Bloemen kunnen in de slingers worden gevlochten, of in de ketel aan de voet van de meipaal geplant. Eén soort die zeker niet mag ontbreken is de meidoorn, een boom met doornige takken en mooie witte bloemen. Traditioneel mocht de Meidoorn nooit voor 1 mei in huis gehaald worden. De jeugd vermaakte zich na het uitbundige meifeest op 30 april met elkaar in het bos, en velen bleven de gehele nacht van huis. Samen zagen ze dan de zon opkomen op 1 mei. Dan plukten ze de Meidoorn, en brachten deze mee naar huis. Deze symbolische gave aan het ouderlijke huis zei meer dan honderd woorden! Een tweede gebied waar we ons op uit kunnen leven is ‘Bel’s Fire’, het Vuur van Bel, de zonnegod. Hij heeft zijn naam gegeven aan Beltane. Binnenshuis kunnen we dit vuur aangeven door een kaars in een ketel, verder versierd met bloemen en takken en rode en witte slingers. Buitenshuis kunnen we een vuur aanleggen, mogelijk in een Cauldron. Later op de avond, als het vuur wat gedoofd is, springen we erover om ons voor de rest van het jaar te beschermen tegen ziekte en ongeluk. In Schotland bestaat nog steeds het gezegde ‘caught between two Beltane fires’, waarmee wordt aangegeven dat iemand geen keuze kan maken! Dingen die we meerdere keren kunnen gebruiken zijn natuurlijk de meipaal zelf, de (grote) kaars uit de ketel, die waarschijnlijk lang niet opgebrand is. Ook papieren bloemen en (bloemen)slingers kunnen vaker worden gebruikt, evenals een raamwerk voor een bloemenkrans, en de ketel. De cirkelomtrek kunnen we versieren met bloemen, bloemenslingers of rode en witte slingers, en kaarsen.
Over het ritueel zelf willen we niet veel zeggen, maar het zal uiteraard betrekking hebben op de vruchtbaarheid (Meipaal) en de reiniging (Bel’s vuur). Na de meinacht die vaak in een roes werd doorgebracht kwam het impulsieve lente-huwelijk, gesloten in de ‘honey-moon’. Ons feest kunnen we besluiten met wijn en honingcake, en als we inventief zijn kunnen we de cake nog versieren met rode en witte bloemen van glazuur!
Aanbevolen boeken:
- Janet & Stewart Farrar: Eight Sabbats for Witches.
- J.G. Frazer: The Golden Bough.
- Robert Graves: The White Goddess.
- Herman Slater: A Book of Pagan Rituals.
- Tijdschriften, b.v. Circle Network News, waarin veel ideeën staan.
- Boeken over mythologie en volksgebruiken.
