Wiccan Rede * Lente 1990 by Jana
De magische wereld kent naast zwart en wit nog een heel spectrum van kleuren. Een paar trefwoorden: kaarsenmagie, tattva’s, aura’s, gele magie, chakra’s, kleurentherapie. Daar komen we straks op terug. Laten we eerst eens kijken wat de natuurkunde over kleur te zeggen heeft.
Kleur is het spectrum van zichtbaar licht, ofwel de golflengtes van 7000 Angstrom (rood) tot 4000 Angstrom (blauwpaars). De kleuren die we zien bestaan niet alleen uit tint (een bepaalde golflengte), maar worden ook bepaald door de waarde of reflectie en door verzadiging. Wit betekent dat alle licht wordt gereflecteerd; bij zwart wordt geen licht gereflecteerd. Verzadiging wordt uitgedrukt op een schaal van 0 tot 100, waarbij achromatische kleuren onderaan staan en de spectrumkleuren in schaal 100 behoren: de puurste, helderste vorm. Een voorbeeld ter verduidelijking: een zonnige hemel wordt vertaald naar: kleur is blauw, waarde is lichtgrijs en chroma is 40. Dit is een westers wetenschappelijk systeem.
De Hanunoo-stam op de Filippijnen drukt kleuren uit in de termen licht-donker, droog/rood – nat/groen, en sterk/onuitwisbaar – zwak/vergankelijk. In deze visie kan een verse groente zonder van ‘kleur’ te veranderen in onze termen, van nat/groen na verloop van tijd (niet vers meer) tot droog/rood worden.
Kleuren op voorwerpen verschillen van lichtstralen. Als het daglicht op een vlak valt, worden bepaalde golflengten geabsorbeerd en andere worden gereflecteerd door de pigmenten of kleurstoffen in het voorwerp. Een appel absorbeert bijvoorbeeld alle golflengten behalve rood. De grootst mogelijke absorbtie is die van koolzwart, waarop 97% van het invallende licht wordt geabsorbeerd, en het witste is metaal met magnesiumoxiderook bedekt (2% absorbtie). Puur wit en puur zwart krijgen we dus niet te zien.
De primaire tinten van licht (denk aan de televisie) zijn rood, blauw en groen, met als secundaire (meng)kleuren geel, magenta en cyaan. Op voorwerpen worden meestal rood, blauw en geel als primaire kleuren beschouwd. Je kent vast wel de kleurenschijf in de vorm van een cirkel waarop tegenover deze kleuren respectievelijk groen, oranje en paars hun plaats hebben. Gemengd vormen de tegenoverliggende of complementaire kleuren een neutraal grijs. Er zijn echter ook wel mensen die een schaal gebruiken met vijf primaire kleuren, en dan worden de complementaire kleuren ook anders. Newton onderscheidde zeven basiskleuren: rood, oranje, geel, groen, blauw, indigo en violet. Hij liet een straal licht vallen op een prisma en daarin werd het licht gebroken in verschillende stralen gekleurd licht, corresponderend met een bepaalde golflengte. In de natuur is hetzelfde verschijnsel zichtbaar na een regenbui, in de vorm van de regenboog. Onthoud de kleuren, die komen straks weer ter sprake.
Zoals Isaac Bonewits uitlegt is ‘kleur’ een interpretatie van de manier waarop fotonen het netvlies raken, niet een zaak van Goed of Kwaad, positief of negatief. De fotonen raken de ogen in verschillende patronen met allerlei kronkels en buigingen en daardoor wordt een elektrochemische boodschap naar het brein gezonden. Het patroon dat de boodschap verbeeldt, wordt vergeleken met eerder waargenomen patronen, zodat het geïdentificeerd kan worden. Je hebt je bijvoorbeeld al eens ziek gegeten aan groene appels. De volgende keren dat je die kleur groen tegenkomt, zul je aan die onaangename ervaring herinnerd worden. Dat is een persoonlijk gekleurde beleving van een bepaalde tint.
De psychologie maakt ook gebruik van kleurbeleving, maar dan van algemeen geldende waarden. Er zijn allerlei onderzoeken gedaan naar wat kleuren voor mensen betekenen en wat voor uitwerking kleur heeft op mensen. En er wordt gebruik gemaakt van deze kennis. Zo blijkt het bijvoorbeeld dat een oranje omgeving kinderen vrolijker en vriendelijke maakt en minder geïrriteerd en vijandig. Handig om te weten als je een school voor moeilijk opvoedbare kinderen moet schilderen. Geel, geelgroen, oranje en lichtblauw blijken een goede invloed te hebben op de intellectuele resultaten: het IQ blijkt in zo’n omgeving te stijgen tot wel twaalf punten hoger. Daarentegen doen wit, bruin en zwart het IQ dalen. Toen in een instelling voor gedragsgestoorde en gehandicapte kinderen van 8 tot 11 jaar de kleuren weren veranderd, werden de kinderen minder agressief en hun bloeddruk ging omlaag. Een voetbalclub schilderde de kleedkamer van de bezoekende club blauwgroen, waardoor die tegenstanders voor de wedstrijd en tijdens de rust werden gekalmeerd. In een fabriek waar het personeel klaagde over de kou, werd niets aan de temperatuur gedaan, maar werden de muren koraalrood geverfd. De klachten hielden op.
Kleuren hebben in elke maatschappij hun eigen betekenis. Zo was purper vroeger uiterst zeldzaam en duur, en alleen de hoogsten in rang konden zich purperen kleding veroorloven, die daarom ook de betekenis kreeg van koningsmantel en bisschopskleed. Bij de Kelten was het aan de hoogsten in rang toegestaan drie kleuren te dragen in de kleding, de middenmoot mocht er twee dragen en het gewone volk was slechts één kleur toegestaan in de kleding. Rood op wit (bebloede lappen) stond slecht bekend in de westerse cultuur. Veel nationale vlaggen zijn daarentegen uitgevoerd in rood-wit-blauw. In subculturen kan de betekenis van kleuren heel anders worden ervaren.
De overwinning van het christendom op de heidenen betekende de victorie van de achromatische kleuren op de felle en verzadigde kleuren. Met recht de donkere eeuwen, waarin saaiheid deugdzaam was en felle kleuren als zondig werden beschouwd.
Heel interessant allemaal, maar hoe maakt een magiër of heks nu gebruik van kleuren? Hij kan zich aansluiten bij de psychologie, die kleuradvies geeft om de omgeving te veranderen. Van de ervaringen van de psychologie kan ook gebruik worden gemaakt in de chromotherapie. Dat is het genezen met behulp van kleuren. De patiënt wordt dan in een gekleurde ruimte gezet, of met gekleurd licht ‘overgoten’. Technieken die overigens al bekend waren in Oud-Egypte, in China en bij de Indianen. Een te vroeg geboren baby met geelzucht wordt in onze tijd onder blauwe lampen geplaatst, wat erg lijkt op het oude gebruik van kleurzalen. Magische genezen kan door middel van stralen van gekleurd licht. Elke kleur geneest een bepaald soort kwalen, bijvoorbeeld rood ziekten van het bloed, en groen ziekten die door stress worden veroorzaakt. De magiër visualiseert een straal of een bal van gekleurd licht, die vanuit zijn derde oog naar de patiënt toegaat, die zich in meditatieve staat bevindt. Ze kunnen onderwijl in dezelfde ruimte vertoeven, maar het kan ook op afstand. De patiënt kan ok zichzelf genezen, door zich voor te stellen dat de gekozen kleurstraal de kamer vult en door de lucht geabsorbeerd wordt. Dan moet hij de kleur inademen, waarbij hij zich moet voorstellen dat rode, oranje en gele kleuren oprijzen vanuit de aarde. Als het gaat om blauwe, indigo of violette stralen, dan moet hij zich voorstellen dat ze neerdalen vanuit de hemel. De groene straal kan op horizontaal niveau worden ingeademd.
Een magiër of heks met een beetje fantasie heeft zich al allerlei andere technieken voor de geest gehaald waarbij gebruik kan worden gemaakt van kleuren. Kaarsenmagie, talismans, stenen (afgezien van de betekenis die aan de verschillende halfedelstenen wordt toegekend, kan kleur een rol spelen), koordenmagie, enzovoorts. Het is ook mogelijk om kleuren te dragen (een hemd in een opwekkende kleur als je depressief bent, onder je nette pak, of een bonte jurk waardoor je de mensen in je omgeving ook opfleurt) of in te nemen. Dat laatste kan in de vorm van voedsel (blauwe bessen, pruimen en druiven, en voor violet ook druiven, aubergine en ‘zwarte’ bessen; de rest spreekt voor zich) of in de vorm van ‘opgeladen’ water. Daartoe zet je een flesje of glas water een nacht op een vel gekleurd papier, of een zijden doekje, in de kleur die je nodig hebt. Ik heb zelf altijd vouwblaadjes in huis in allerlei tinten. Kleurpotloden zijn echter ook een onmisbaar attribuut voor een heks of magiër. Hoe kun je anders je dromen uittekenen of wat je tijdens een pathworking gezien hebt?
Misschien vraag je je af hoe je erachter komt welke kleur je nodig hebt. Veel kleuren hebben een bepaalde betekenis. Niet iedereen is het echter hierover eens. Toch kun je stellen dat rood en oranje een vitaliserende werking hebben, en groen en blauw een kalmerende werking. In grote lijnen is het dus wel duidelijk. Verder zul je op je gevoel moeten afgaan of een hulpmiddel moeten gebruiken zoals een pendel. Vooral bij aura’s bestaat er weinig consensus over de kleuren die gezien worden en de betekenis die deze hebben. Bonewits doet trouwens de vraag of aura’s bestaan af met twee woorden: “Insufficient data”. De Kirlian-fotografie toont weliswaar een gekleurde ‘laag’ (elektrisch veld?) aan rondom de lichamen van levende wezens, maar of dit wat te maken heeft met aura’s is onduidelijk. Over de chakra’s zijn de auteurs het meer eens. Deze geestelijke energiecentra worden gesitueerd in de romp en het hoofd. De onderste chakra bevindt zich ter hoogte van de geslachtsorganen, of onderaan de ruggegraat. De kleur die bij de chakra hoort is rood, en deze heeft te maken met onder meer de fysieke energie. Ter hoogte van de navel bevindt zich de svadhisthana chakra (oranje) die met het astrale vlak en de emoties te maken heeft. Bij de zonnevlecht hoort de manipura chakra (geel) die met de lagere aspekten van het brein te maken heeft, zeg maar het wereldse intellect. De hartchakra is groen, hoort bij het hogere brein (medeleven, begrip, tederheid en verbeeldingskracht). De chakra van de harmonie. Daarboven de keelchakra (blauw) die verband houdt met communicatie en geloof. Het derde oog is een andere naam voor de ajna chakra (blauwpaars, of indigo, zeg maar de kleur van rode kool): het zesde zintuig, dat niet bij ieder mens ontwikkeld is. Sommigen maken een onderscheid tussen twee paarstinten en zij associëren de kroon- of kruinchakra met violet. Anderen noemen violet als de kleur van het derde oog en beschouwen wit als de kleur van de kruinchakra, die bij het spirituele in de mens hoort. De chakra’s hebben ook te maken met de endocriene klieren (en helaas komt hier een ander, meer verfijnd kleurschema te pas): adrenalineklieren (helder roodpaars), zonnevlecht (oranje), borstklier (goudroze), schildklier (groengoud), hypofyse (blauwgeel) en de pijnappelklier (lavendelblauw). Het is maar net uit welke bron je put …
Onderstaande trefwoorden komen uit verschillende boeken en geven een indicatie van de betekenis van elke genoemde kleur.
Rood: Lichamelijke aangelegenheden (bloed, dus genezen en doden), medische en militaire zaken, fysieke kracht, zoölogie, energie, doelgerichtheid, overwinning, sexualiteit, Mars, kracht, moed, bloed, aderen, hart(ziekten), hoest en verkoudheid.
Oranje: Ego-sterkte en materialisme, trots en zelfvertrouwen, moed en zekerheid, fysieke en economische wetenschappen, warm, positief, opwekkend, prikkelt de levenskracht (niet te lang en te vaak aan blootstellen!), wekt prikkelbaarheid in de hand, ambitie, carrièrezaken, recht, helpt mentale vermoeidheid verlichten (tussen rood en geel in).
Geel: Brein en zenuwstelsel, wiskunde, logica, filosofie, leren, organisatie, theorie, bevordert intuïtie en de werking van de geest, geeft ideeën, intelligentie, verstand, Mercurius, magnetiserend, intellectualiteit, verbeeldingskracht, geheugen en creatieve mentale energie, spijsverteringsorganen en zenuwstelsel.
Groen: Landbouw, vruchtbaarheid, botanica, schoonheid, kunst, groene vingers, jeugd, vruchtbaarheid en bevruchting, harmonie en evenwicht, neemt vermoeidheid weg en schenkt nieuwe energie, groeikracht, Venus, overvloed, geluk, geneest maagzweren, hartkwalen, hoge bloeddruk, hoofdpijnen, geslachtsziekten en griep.
Blauw: Emoties, religie, E.S.P., spiritisme, spiritualiteit, waarzeggen, theologie en sociale wetenschappen, ‘sussende elektrische straling’ (in tegenstelling tot het magnetiserende van geel), kalmerend, vredig, bevordert rust en slaap, bespiegeling en meditatie, hoge geestelijke liefde, oneindigheid en onbegrensdheid, Jupiter, overgave aan een hoog ideaal en hogere geestelijke ontwikkeling, inspiratie, occulte wijsheid, bescherming en toewijding, verhelpt zere kelen, kiespijn, alle infektieziekten, slapeloosheid, shock en hartkloppingen (paranormaal antisepticum).
Indigo: Regenmaken en weermagie, meteorologie, hemel/lucht, alles wat met de ruimte te maken heeft, verdrijft negatieve invloeden van het denken en aktiveert wijsheid en het daaruit voortvloeiende begrip, het hogere gevoelsleven, versterkt de (lichamelijke en geestelijke) zintuigen en bevordert daardoor helderziendheid, behandelt oog-, oor- en neusproblemen, longaandoeningen, kinderziekten, alcoholisme en geestesziekten (Combinatie van rood en blauw, ‘paranormaal verdovingsmiddel’).
Violet: Purper, paars. Gewelddadige en fysieke hartstochten (rood plus blauw), liefde, haat, angst, woede, extase, macht, politiek, vergeestelijking en het begin van ultraviolet (buiten ons gezichtsvermogen), werkt op de zuivere geestelijke natuur van de mens, mystiek en mysticus, Neptunus, materiële rijkdom, hoger paranormaal vermogen, spirituele kracht en idealisme, geneest neurose, ischias, kramp, zwakke blaas en werkt in het algemeen diep in op het centrale zenuwstelsel.
Bruin: Mix van rood en geel met lage reflektie en verzadiging: donker oranje. Nog materialistischer dan oranje, sensueel, primitief en dierlijk, natuur en milieu.
Ultraviolet: Zie purper. Sprankjes psychische kracht.
Rose: Heeft veel van de energie van rood, ligt voorbij het violette einde van het spectrum. Groot begrip van het levensproces, gids voor de mensheid, kan zijn eigen stemmingen en meningen beheersen en kan samenwerken met anderen tot ieders bestwil, kan onpartijdig oordelen, zonder vooroordelen en met een grote hoeveelheid kennis, heeft ook te maken met de negatieve aspekten (intimidatie, alleen fysieke hulp, overheersing en ongeduld).
Wit: Kombineert alle kleuren, kan worden gebruikt om te genezen waar andere kleuren niet helpen.
In de magie zien we de kleuren terug in de kaarsen die bij de windstreken horen. Meestal zijn dat respectievelijk blauw (lucht), rood (vuur), groen (water) en geel (aarde), maar ook hierop zijn variaties mogelijk. Een oosters systeem, dat ook door het magische genootschap The Golden Dawn werd gebruikt, is dat van de tattva’s: symbolen voor de vijf elementen. Bij aarde hoort een geel vierkant, bij lucht een blauwe cirkel, bij vuur een rode driehoek (punt naar boven), een witte of zilveren halve maan bij water en een zwart ovaal voor ether (geest). Deze symbolen, gezien tegen een achtergrond van hun complementaire kleur, kunnen ook worden gebruikt als toegangspoorten tot de betreffende elementen. Een visualisatie-oefening die je kennis laat maken met het element van je keuze: Stel je de poort zo groot voor als nodig is, of beschouw het symbool als een venster waardoorheen je zicht hebt op de wereld van het element. Als je er doorheen gaat, kijk dan om, om te zien hoe de poort er van deze kant uitziet. Verblijf zolang je wilt, of zolang je met jezelf hebt afgesproken, in deze wereld en kom dan weer terug. Maak aantekeningen met behulp van de kleurpotloden die je hebt klaargelegd. Als je je aan de spelregels houdt is dit een leuke visualisatie/pathworking. Voor de zekerheid noem ik de spelregels nog even: een meditatie-oefening of pathworking wordt begonnen en afgesloten met een duidelijk symbool, opdat je niet de hele dag door ‘open’ blijft staan voor kontakt met het astrale. Eindig maar met een hapje of drankje of stamp even op de vloer om te aarden. In de wereld die je betreedt kun je een gids tegenkomen. Gedraag je zoals het een gast betaamt.
Veel plezier met kleuren de komende tijd. Ga vooral aan de slag met verf, gekleurde was (kaarsenwinkels, sommige speelgoedzaken en ‘groene winkels’) om symbolen op kaarsen te maken, en probeer eens uit in hoeverre je beïnvloed wordt door de kleuren die je draagt en eet en in je omgeving hebt.
Literatuur:
- P.E.I. Bonewits: Real Magic (Ware Magie)
- Paul Zelansky & Mary Pat Fisher: Kleur: principe, theorie en toepassing
- Frank Don: Colour Magic
- Mike Howard: Practical Candle Magic, en Wat is magie?
