by Merlin Sythove
Moderne hekserij op TV, in de krant, op de radio? Sommigen vinden van wel, want alleen zo kun je de bekende vooroordelen rechtzetten. Anderen vinden van niet. Dit artikeltje geeft een persoonlijke visie op dit dilemma.
Wicca in het nieuws
De Wicca, de Moderne Hekserij, is altijd een dankbaar onderwerp geweest voor de media – al vanaf 1951 toen de Engelse wetten op de hekserij werden afgeschaft en Gerald Gardner voor het eerst naar buiten trad en over deze natuurreligie vertelde. Heksen in de krant – jawel, ze bestaan nog! Is dat niet spannend?
Toch heb ik persoonlijk altijd gevonden dat de Wicca en de media (met name de massa-media zoals TV, radio, landelijke dag- en weekbladen) op gespannen voet met elkaar staan. Waarom? Tja, dat valt niet eenvoudig uit te leggen, alhoewel er wel een paar aanduidingen zijn.
De Zoektocht
De Wicca is een religie, een innerlijk geestelijk pad, een pad dat je naar de mysteries van het leven kan leiden. Heksen vinden het daarom erg belangrijk dat iemand vanuit zijn of haar eigen innerlijke roeping en interesse dit pad op gaat. Mensen moeten zelf een ontdekkingstocht maken, want iets dat je zelf hebt ontdekt is van veel en veel meer waarde dan iets dat je ongevraagd door iemand anders word verteld.
De Moderne Hekserij is voor velen ook een behoorlijk zwaar pad – een weg die bijzonder veel inzet, doorzettingsvermogen, inzicht, groei, liefde, toewijding en geduld vraagt. Lang niet iedereen die uit interesse eens een boek over de Wicca aanschaft gaat dit pad op, en lang niet iedereen die het pad opgaat heeft de gaven, de aanleg of de persoonlijkheid waarmee uiteindelijk ook toetreding tot een Coven of Heksenkring mogelijk wordt.
Priesteressen en priesters
Ofschoon een vergelijking tussen een natuurreligie als de Wicca, en een monotheistische religie zoals het Christendom, per definitie appels met peren vergelijken is, zou je de mensen die uiteindelijk binnen de Wicca functioneren wellicht gelijk kunnen stellen aan degenen die als priester de Christelijke kerk dienen. De Moderne Hekserij kent namelijk geen leken, geen gemeente, geen groep mensen die gewoon lid kunnen worden zonder verdere opleiding. Toetreding tot deze natuurreligie betekent dat je priester of priesteres wordt, en ofschoon de invulling van deze term er beslist anders uitziet dan in de Christelijke kerk, is de zwaarte van de functie best vergelijkbaar.
Bekeren?
Heksen vinden het daarom absoluut onjuist om mensen te bekeren tot de Wicca. Sterker nog, de meeste moderne heksen vinden hun religie een dermate intieme ervaring dat ze daar met buitenstaanders helemaal niet over willen praten. Pas wanneer iemand vanuit zichzelf, vanuit zijn of haar eigen interesse, aangeeft dat hij of zij ook dit pad op zou willen, pas dan zal een heks iets meer over haar geloof vertellen.
Als je in een persoonlijk gesprek iemand iets meer over de Wicca vertelt, dan kun je extra uitleg geven waar dat nodig is. Je kunt inschatten hoe ver iemand zich al ontwikkeld heeft, en aansluiten aan de persoonlijke belevingswereld om met voorbeelden en analogieën iets duidelijk te maken.
De massa
Zodra je nu echter via een massamedium iedereen iets over de Wicca wilt vertellen, zul je met een groot aantal factoren rekening moeten houden. Heel veel mensen zien een programma of artikel toevallig en zijn niet vanuit zichzelf naar deze natuurreligie op zoek. Hoe kun je iemand iets van de schoonheid en kracht van je eigen religie laten zien, als die persoon daar helemaal geen binding mee heeft? Hoe kun je op zijn of haar eigen ervaringswereld aansluiten, zodat wat je vertelt ook begrepen kan worden? En hoe kom je door de laag van bekende vooroordelen heen – de heks uit de heksenvervolgingen, de heks uit de sprookjes? Dergelijke vooroordelen zijn hardnekkig en zullen veelal, ondanks je goede bedoelingen, toch een referentiekader blijven voor de rest van het artikel of programma.
Schoonheid
Hoe zou je iets met de Wicca kunnen doen in de massamedia? Als je de schoonheid van een pianoconcert wilt overbrengen, dan moet je naar een pianoconcert luisteren. Met vertellen over toetsen, notenbalken, hamertjes en de tonnen trekkracht van de snaren kom je er nooit. Er moet geluid bij het beeld. Maar in de Moderne Hekserij is het ‘geluid’ als het ware de innerlijke beleving van een heks tijdens het ritueel. Daar bestaat geen medium voor, helaas. En dat weet iedere gelovige van iedere religie: wat je ervaart als je contact hebt met je goden, of met God, is niet uit te leggen. Het Christendom heeft daarvoor inmiddels wat algemeen bekende uitdrukkingen die velen zullen herkennen, maar voor andere religies bestaan dergelijke uitdrukkingen niet.
Natuurlijk is het wel geprobeerd. De BBC heeft een aantal jaren een uitstekende documentaire gemaakt over het paganisme (de grotere groep van religies en levensbeschouwingen waartoe de Wicca behoort). Daar is door een BBC-ploeg van vijf man ruim een jaar aan gewerkt, en dat is te zien! Daarin is geprobeerd om via natuurbeelden een soort dream-sequences te maken om het gevoelsmatige aspect visueel te verbeelden. Maar een budget voor een dergelijk initiatief is meestal niet beschikbaar.
Ritueel filmen
“Kunnen we dan niet gewoon filmopnamen maken bij een ritueel?” wordt dan vaak gevraagd.
Helaas zijn de rituelen besloten gelegenheden. Verder is er bij het publiek onvoldoende achtergrondkennis aanwezig om zo’n ritueel ook te kunnen meebeleven. Binnen het Christendom ligt dat anders – daar weten veel mensen dat die meneer in de jurk de priester is, en wat er precies aan de hand is. Bij een natuurreligie als de Moderne Hekserij ontbreekt dat, en zul je dus moeten uitwijken naar gesproken commentaar om uit te leggen wat er gebeurt, en via vergelijkingen met wat veel mensen dan wel kennen (zoals het Christendom) duidelijk maken wat de achtergronden zijn.
Wat dan wel?
De Wicca is niet voor iedereen, en zeker niet voor de massa. Priesteres of priester worden is een roeping, een levensvervulling. Als je daar iets van over wilt brengen via een massa-medium, kies dan voor een tijdschrift dat wordt gelezen door mensen die interesse zullen hebben in je gedrevenheid, en in je spirituele inzichten. Tijdschriften zoals Bres, Prana, Onkruid, Koördanser en vele andere New Age tijdschriften. Werk samen met de interviewer aan een artikel. Vraag of je het voor publicatie even in kunt zien, en of je commentaar kunt geven. De interviewer is ook gebaat bij correcties van dingen die helemaal verkeerd zijn overgekomen. Op die manier ben je zinvol bezig.
Blessed Be!
Merlin
