Wiccan Rede * Spring 1987 by Jana
‘Grootmoeder Vuuroog’, wijze vrouw bij de Canadese Cree Indianen, voorspelde het al tweehonderd jaar geleden: ‘Er komt een tijd dat vogels uit de lucht vallen, de vissen in de rivieren worden vergiftigd, de herten in de bossen neervallen en de zeeën zwart worden – allemaal door de hebzucht van de blanke man. Dan zullen de Indianen de verloren geest terugvinden en de blanke man respect voor Moeder Aarde bijbrengen. Onder het symbool van de regenboog zullen dan alle rassen van de wereld bijeenkomen om de Indiaanse kennis te verspreiden en samen als Krijgers van de Regenboog een einde te maken aan de vernietiging en ontheiliging van de Aarde’.
In 1970 vertrok een groep Amerikanen in een gehuurde vissersboot vanuit Vancouver naar de Aleouten. Hier zouden de Verenigde Staten ondergrondse atoombomproeven uitvoeren, op het eiland Amchitka. De bevolking vreesde een vloedgolf en de aktiegroep noemde zich ‘Don’t make a wave’. De vissersboot werd omgedoopt tot Greenpeace om aan te geven dat het een samenwerking betrof tussen milieu-organisaties en vredesgroeperingen in hun verzet tegen de kernproeven. Het doel werd niet bereikt, maar de poging kreeg veel publiciteit. Het jaar daarop volgde een demonstratieve bootreis naar het testgebied. Die leidde tot zoveel opschudding dat de VS het testgebied verplaatste naar de Nevada-woestijn. Het eiland Amchitka is nu een vogelreservaat.
Op de terugreis kwamen de aktievoerders in kontakt met de Kwakiutl-indianen op het eiland Cormorant. Zij leefden van de de walvisvangst, maar kregen het steeds moeilijker omdat de russen met hun reusachtige walvisvaarders deze dieren in steeds hoger tempo vingen, zodat de Indianen steeds verder de zee op moesten om nog aan hun vangsten te komen. De Kwakiutl vertelden over de harmonie met de natuur die noodzakelijk is om het op de lange termijn vol te houden. Als blijvende herinnering kreeg de Greenpeace een totemring mee die de eenheid tussen mens en dier en de natuurlijke omgeving symboliseert.
Greenpeace vestigt door geweldloze aktie de aandacht op de gevaren waarmee de mens de natuur bedreigt. De belangrijkste gebieden waarop Greenpeace tot nu toe aktief is geweest, zijn het protesteren tegen kernproeven, akties voor stopzetting van de jacht op walvissen en zeehonden en akties tegen dumpingen en transport van kernafval. De akties van de internationale milieu-organisatie Greenpeace worden uitgevoerd in een directe konfrontatie met de ‘milieu-aantaster’, waarbij foto’s, films en verslagen (achteraf) een heel belangrijke rol spelen. Het doel van Greenpeace is echter niet het doen beëindigen van bepaalde misstanden of het redden van specifieke diersoorten; zij probeert met het oog op de toekomst mee te helpen aan het teweegbrengen van een principiële verandering in het menselijk denken en handelen en bij te dragen tot een grotere ecologische bewustwording.
De boodschap blijkt aan te spreken. De akties van de vrijwilligers oogsten zoveel bijval dat Greenpeace internationale politieke druk kan blijven uitoefenen. Met succes. De invoerstop van de EG van zeehondenpelzen in 1983 betekende nagenoeg ook het einde van de immense slachtingen. Ook de meeste walvisvarende landen heben zich in 1982 neergelegd bij de beëindiging van de jacht. Dat wil zeggen: in 1982 besloot de Internationale Walvisvaartcommissie dat in 1986 een moratorium voor onbepaalde tijd zou moeten ingaan op de commerciële walvisjacht. Veel mensen namen aan dat dit betekende dat er vanaf die datum geen walvissen meer gedood zouden worden. In werkelijkheid zijn er in 1986 meer dan 6000 walvissen gedood door walvisjagers uit vijf verschillende landen. En zeehonden worden dan misschien niet meer afgeslacht om hun pelzen, maar de Waddenzeehond wordt wel bedreigd door de aanwezigheid van PCB’s. Deze gifstoffen tasten de vruchtbaarheid aan van de zeehonden, waardoor de dieren gedoemd zijn uit te sterven. Op 1 november 1986 brak er brand uit bij de Sandoz-fabrieken in Basel. Tijdens de bluswerkzaamheden kwamen tientallen tonnen giftige chemicaliën in de Rijn. Als gevolg van deze ramp was een groot gedeelte van de bovenloop van de Rijn dood en er werden tonnen dode paling uit de rivier gehaald. In Duitsland moesten dorpen langs de Rijn hun noodvoorraad water aanspreken, in Nederland staakten de waterleidingbedrijven de inname van Rijnwater. Opmerkelijk was dat in de weken na dit ongeval de kranten vol stonden met berichten over andere ongelukjes waarbij chemische middelen per ongeluk in de Rijn terecht kwamen. Ook hierbij werd het drinkwater bedreigd. Ongelukjes? Of de ‘normale’ gang van zaken? Ik wil u nog even herinneren aan het ongeluk in de kerncentrale in Tsjernobyl op 28 april 1986. En aan het ongeluk dat vijfeneenhalve maand later gebeurde met een russische kernonderzeeër. Deze zonk voor de oostkust van de Verenigde Staten. Het schip ging verloren in een diepte van 5500 meter. De reactor aan boord bevatte ongeveer 100 miljoen ourie aan radioactiviteit, vergelijkbaar met de totale uitstoot na het ongeluk in Tsjernobyl.
Waarom een stuk over Greenpeace in een blad als Wiccan Rede? Misschien hebt u het al begrepen: ik ben bezorgd over wat Moeder Aarde en haar kinderen wordt aangedaan. Hierboven en in het vorige artikel heb ik wat voorbeelden aangehaald. We kunnen er onze ogen niet voor sluiten dat de mens de aarde misbruikt en vergiftigt. We kúnnen het niet, omdat het inmiddels overduidelijk is dat het gebeurt. We mógen het ook niet. Juist wij kennen immers de Wijze Raad: ‘Doe wat je wilt, mits het niemand schaadt’. Als we deze regel willen toepassen in ons dagelijks leven, moeten we ons afvragen welke consequenties onze handelingen kunnen hebben voor het leven op aarde en voor de kwaliteit van dat leven. Toegespitst op ons voedsel komen we al snel op een paar vragen terecht: kunnen we het voor ons geweten verantwoorden om vlees te eten? Hoe wordt de groente verbouwd die op ons menu staat? Met biologische methoden of door middel van massaproduktie met de daarbij behorende kunstmest en bestrijdingsmiddelen? Kiezen we voor voedingsmiddelen die bij het seizoen horen of gebruiken we in de winter ook produkten die met behulp van veel energie (fossiele brandstoffen) in kassen worden gekweekt? Of die elders op de wereld worden verbouwd voor ons gerief en die, weer ten koste van brandstof, hierheen moeten worden vervoerd? Eten we verse groenten of conserven? Waar laten we het afval? Hoe wordt ons drinkwater bereid? Het is zoals Chief Seatlle zegt: Alles hangt met alles samen.
‘Wat gebeurt er met de aarde, gebeurt er met de kinderen van de aarde. Als een man op de grond spuwt, spuwt hij op zichzelf. Dit weten wij: De aarde behoort niet aan de mens. De mens behoort aan de aarde. Dit weten wij: Alles hangt met alles samen als het bloed dat een familie verbindt. Alles hangt met alles samen.
Wat er gebeurt met de aarde, gebeurt met de kinderen van de aarde. De mens heeft het web van het leven niet geweven. Hij is slechts één draad ervan. Wat hij met het web doet doet hij met zichzelf. Nee, dag en nacht kunnen niet samengaan’.
Ik denk dat het goed is om stil te staan bij de gevolgen van onze levenshouding. Ik denk dat het goed is om te proberen de schade aan het milieu zoveel mogelijk te beperken. Eventueel ten koste van de meeste verworvenheden van onze cultuur, maar waarschijnlijk is dat niet eens nodig. We kunnen tenslotte ook overgaan op zonne- en windenergie, we kunnen produkten hergebruiken en we kunnen alternatieve landbouwmethoden toepassen. Ik pleit ervoor dat iedereen zijn of haar eigen gedrag kritisch beschouwt vanuit de Wiccan Rede. Daarnaast lijkt het me nuttig om het werk van de milieubeweging te steunen of tenminste ervan op de hoogte te zijn wat de milieuaktiviste doen en wat ze motiveert. Greenpeace is niet de enige organisatie die opkomt voor Moeder Aarde. Gezien de filosofie erachter leek het me echter een goed voorbeeld. Er zijn andere organisaties, die u zeker zult kunnen vinden. Op het gebied van milieubescherming, maar ook in ruimere zin voor de kwaliteit van het leven.
Verder lezen
- Greenpeace in akte. Anner Boermans. Uitg. Meulenhoff.
- Greenpeace, reis naar de bom. David McTaggart. Uitgave van Arcanum.
- The Rainbow Warrior affair. Richard Shears and Isobelle Gidley. Editor Counterpoint special.
- Reclaim the Earth. Ed. by Leonie Caldecott and Stephanie Leland. The Women’s Press.
- Stichting Greenpeace Nederland. Postbus 11026, 1001 GA Amsterdam.
- Greenpeace, 36 Graham St., London N1 BLL, tel: (01)6081461.
- ‘Thank God someone’s making waves’.
